Ατοπική δερματίτιδα ή ατοπικό έκζεμα αποτελεί μια από τις πιο κοινές φλεγμονώδεις ασθένειες του δέρματος. Αποτελεί μια πρόκληση για τους δερματολόγους, λόγω των πολύπλοκων μηχανισμών δημιουργίας της. Είναι μια από τις πιο συχνές δερματικές παθήσεις στα άτομα, μόλις το 2-10% των ενήλικων ατόμων και το 10-25% των παιδιών, στις δυτικές χώρες κυρίως πάσχει από ατοπική δερματίτιδα.

Η ατοπική δερματίτιδα σε μεγάλα ποσοστά κληρονομείται. Τα άτομα δηλαδή που εμφανίζουν ατοπικό έκζεμα συνήθως έχουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον άτομο που πάσχει από ατοπικό έκζεμα, αλλεργικό άσθμα ή αλλεργική ρινίτιδα.
Τα τελευταία χρόνια έχει καταγραφεί ότι τα πιο συχνά αίτια εμφάνισης της ατοπικής δερματίτιδας είναι αλλεργιογόνα που βρίσκονται στα τρόφιμα, τα συντηρητικά των τροφίμων, η σκόνη που βρίσκεται στο σπίτι μας, τα απορρυπαντικά ρούχων, τα σαπούνια, η μόλυνση του περιβάλλοντος αλλά και οι κλιματολογικές αλλαγές.

Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα που μαρτυρά την ύπαρξη ατοπικής δερματίτιδας είναι ο κνησμός. Ο κνησμός συνήθως προηγείται της εμφάνισης του εκζέματος και έχει κατηγορηθεί ότι λόγω αυτού εμφανίζεται το έκζεμα στο ήδη ξηρό δέρμα. Ο κνησμός γίνεται πιο έντονος όταν η θερμοκρασία είναι αυξημένη, τους καλοκαιρινούς μήνες δηλαδή, κατά τη διάρκεια της νύχτας και σε περιόδους που άτομο βιώνει έντονο στρες ή ακόμα και καταθλιπτική συμπεριφορά. Εκτός από τον κνησμό, άλλα συμπτώματα τα οποία εμφανίζει το άτομο είναι η έντονη ξηροδερμία, η εμφάνιση εξανθημάτων με την εκροή υγρού, ύπαρξη κρούστας πάνω στα εξανθήματα και ευαισθησία σε λοιμώξεις από μύκητες και βακτήρια. Παρουσιάζει παροξύνσεις και υφέσεις.

Η ιδανική αντιμετώπιση για την ατοπική δερματίτιδα στοχεύει κυρίως στο μακροπρόθεσμο έλεγχο και συντήρηση της ασθένειας και στην καλύτερη ποιότητα ζωής του ατόμου. Ο μακροπρόθεσμος έλεγχος αφορά την διατήρηση της ασθένειας σε ύφεση και ο ασθενής να μην ενοχλείται από τα εξανθήματα και να μην επηρεάζεται στο μέγιστο δυνατό η καθημερινότητα του ατόμου ούτε και η κοινωνική του ζωή. Πολλές φορές το άτομο απομακρύνεται από τις κοινωνικές του υποχρεώσεις λόγω της ύπαρξης εμφανών εξανθημάτων. Η έρευνα λοιπόν για την καλύτερη κατανόηση της ασθένειας αλλά και της πιο εξατομικευμένης παρέμβασης σε κάθε άτομο είναι απαραίτητη.

Η βασική θεραπεία της ατοπικής δερματίτιδας αποτελείται από την πολύ καλή και σωστή ενυδάτωση του δέρματος, την τοπική αντιμετώπιση, με τη χρήση κορτικοστεροειδών και αναστολέων της καλσινευρίνης, την αποφυγή παραγόντων επιβάρυνσης της νόσου.
Σε μια πιο σοβαρή μορφή της νόσου και σε προχωρημένο στάδιο, το άτομο λαμβάνει συστηματική θεραπεία. Η συστηματική θεραπεία περιλαμβάνει την αντιμετώπιση της έξαρσης στο νοσοκομείο με αντιφλεγμονώδη. Επιπλέον χρησιμοποιείται η φωτοθεραπεία και φάρμακα όπως είναι οι κυκλοσπορίνες κ.α.